Οι Σελτζούκοι Τούρκοι και οι Νορμανδοί απειλούν την αυτοκρατορία και
την Πόλη. Η Ανατολική και η Δυτική εκκλησία χωρίζονται οριστικά. Ο
Αλέξιος Α’ ο Κομνηνός απομακρύνει τους Νορμανδούς.
Στα μέσα του 11ου αιώνα τις ανατολικές περιοχές της αυτοκρατορίας απειλούσαν οι Σελτζούκοι Τούρκοι. Ήταν λαός ασιατικής καταγωγής και πολλοί απ’ αυτούς υπηρετούσαν ως μισθοφόροι κοντά στους Άραβες, από τους οποίους πήραν και τη μουσουλμανική θρησκεία. Με αρχηγό τους τον Άλπ-Αρσλάν πέρασαν τα σχεδόν αφύλακτα βυζαντινά σύνορα, κατάκτησαν τις ανατολικές επαρχίες της Αρμενίας και της Καππαδοκίας και έφτασαν ως την Καισάρεια. Τελικός στόχος τους όμως ήταν η Κωνσταντινούπολη.
Το 1068 αυτοκράτορας του Βυζαντίου έγινε ο Ρωμανός Δ’, ο Διογένης. Καταγόταν από την Καππαδοκία και διακρινόταν για το ήθος και τη γενναιότητά του. Παρά τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετώπιζε, οργάνωσε ένα αξιόμαχο εκστρατευτικό σώμα και, οδηγώντας το ο ίδιος, έσπευσε να αντιμετωπίσει τους Σελτζούκους.
Στη μάχη του Ματζικέρτ όμως (1071) ο στρατός του Ρωμανού έπαθε μεγάλη καταστροφή και ο ίδιος πιάστηκε αιχμάλωτος από τους Τούρκους. Έτσι ανεμπόδιστοι τώρα οι Σελτζούκοι, κατέλαβαν ολόκληρη σχεδόν τη Μικρά Ασία και απέκοψαν τους δρόμους των Βυζαντινών για την Ανατολή.
Δέκα χρόνια μετά τη μάχη του Ματζικέρτ, το 1081, αυτοκράτορας του Βυζαντίου ανέλαβε ο Αλέξιος Α’, ο Κομνηνός, ο οποίος προσπάθησε να οργανώσει το κράτος και να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο των Σελτζούκων. Την ίδια περίπου εποχή όμως εμφανίστηκε στη Δύση ένας άλλος λαός, οι Νορμανδοί, οι οποίοι διακρίνονταν για τις ναυτικές τους ικανότητες. Αυτοί κατέβηκαν από τη Σκανδιναβία και τη Βόρεια Ευρώπη και ακολουθώντας το ρεύμα των ποταμών, έφτασαν ως τη Μεσόγειο.
Εκμεταλλευόμενοι τα εσωτερικά προβλήματα των Βυζαντινών και τις συγκρούσεις τους με τους Σελτζούκους Τούρκους, κατάκτησαν χωρίς δυσκολία τα βυζαντινά εδάφη της Νότιας Ιταλίας. Στη συνέχεια πέρασαν στη Βαλκανική, κατέλαβαν το Δυρράχιο και, ακολουθώντας την Εγνατία οδό, βάδισαν κατά της Θεσσαλονίκης και της Κωνσταντινούπολης. Μια άλλη ναυτική ομάδα τους κινήθηκε προς την Πελοπόννησο και λεηλάτησε τα παράλιά της.
Ο αυτοκράτορας Αλέξιος Α’ τότε ζήτησε βοήθεια από τους Βενετούς, δίνοντάς τους ως αντάλλαγμα εμπορικά προνόμια στη Μεσόγειο και στα βυζαντινά λιμάνια. Στην Κωνσταντινούπολη τους επέτρεψε να εγκατασταθούν έξω από τα τείχη, στην έξοδο του Κεράτιου, στο Γαλατά, και να δημιουργήσουν εκεί δική τους εμπορική συνοικία, χωρίς να πληρώνουν φόρους. Οι Βενετοί ανταποκρίθηκαν πρόθυμα στην πρότασή του. Βοήθησαν τους Βυζαντινούς στη θάλασσα και από κοινού κατάφεραν να νικήσουν τους Νορμανδούς και να τους απομακρύνουν από τα Βαλκάνια.
Турки-сельджуки и норманны угрожают империи и Константинополю. Восточная и западная церкви разделяются окончательно. Алексей Первый Комнин изгоняет норманнов.
В середине 11-го века восточным районам империи угрожали турки-сельджуки. Это был народ азиатского происхождения и многие из них служили наёмниками рядом с арабами, от которых они и приняли мусульманскую религию. Под руководством своего предводителя Алп-Арслана они прошли почти не охраняемую византийскую границу, завоевали восточные районы Армении и Каппадокии и достигли Кесарии. Их конечной целью был, однако, Константинополь.
В 1068 году императором Византии стал Роман IV Диоген. Он был родом из Каппадокии и выделялся своими нравственностью и храбростью. Несмотря на экономические трудности, с которыми он сталкивался, он организовал достойное военное подразделение и, возглавив его, поспешил противостоять сельджукам.
Однако, в битве при Манцикерте в 1071 году армия Романа потерпела большое поражение, а сам он был захвачен в плен турками. Таким образом, теперь сельджуки беспрепятственно завоевали почти всю Малую Азию и отрезали дорогу византийцам на восток.
Десять лет после битвы при Манцикерте, в 1081 году императором Византии стал Алексей Первый Комнин, который постарался организовать государство и противостоять опасности со стороны сельджуков. Приблизительно в этот же период на востоке появился другой народ — норманны, которые выделялись своими способностями во флотском деле. Они спустились со Скандинавии и северной Европы и, следуя течениям рек, достигли Средиземного моря.
Воспользовавшись тем, что у византийцев были внутренние проблемы и столкновения с турками-сельджуками, они без труда завоевали византийские земли в южной Италии. Далее они прошли на Балканский полуостров и завоевали порт Дуррес и, следуя по Эгнатиевой дороге , выступили против Салоник и Константинополя. Другая команда их флота направилась к Пелопоннесу и разграбила его побережья.
Император Алексей Первый тогда попросил помощи у венецианцев, отдавая им в обмен на помощь торговые привилегии в Средиземноморье и в византийских портах. В Константинополе он разрешил им обосноваться за стенами у выхода к заливу Золотой Рог и в районе Галата и разрешил им там создать свой торговый район и не платить налоги. Венецианцы с радостью откликнулись на его предложение. Они помогли византийцам на море и вместе они смогли победить норманнов и отдалить их от Балкан.