Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)
δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη,
με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα.
- Η Αυτοκρατορία της Νίκαιας
Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Θεόδωρος Λάσκαρης και ο Πατριάρχης, μετά την άλωση της Πόλης, κατέφυγαν στη Νίκαια της Μικράς Ασίας και ανασύνταξαν εκεί την εξόριστη βυζαντινή αυτοκρατορία. Αυτή φιλοξενούσε τώρα τον αυτοκρατορικό αετό και μάλιστα δικέφαλο, με το ένα κεφάλι να κοιτάζει την Ανατολή και το άλλο τη χαμένη Κωνσταντινούπολη. Κάνοντας διπλό αγώνα, κατά των Τούρκων και των Φράγκων, ο Λάσκαρης και οι διάδοχοί του Παλαιολόγοι κατάφεραν να διατηρήσουν τη νέα «αυτοκρατορία» επί 57 χρόνια και από εκεί να απελευθερώσουν την Πόλη (1261).
Η ιστορία της αυτοκρατορίας της Νίκαιας είναι «η ιστορία της Πόλης χωρίς την Πόλη».
- Η Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας
Ιδρυτές της ήταν οι Κομνηνοί. Πρωτεύουσά της είχε την Τραπεζούντα του Εύξεινου Πόντου. Η θέση και η μεγάλη απόστασή της από τα άλλα ελληνικά κράτη δεν τη βοήθησε να συνεργαστεί μαζί τους. Οι ιδρυτές και οι διάδοχοί τους, αγωνίστηκαν μόνοι, ανάμεσα σε πολλούς εχθρικούς λαούς, την οργάνωσαν οικονομικά και στρατιωτικά και κατάφεραν να την κρατήσουν ελεύθερη 257 χρόνια.
Στο διάστημα αυτό, αλλά και στα χρόνια της τουρκοκρατίας που ακολούθησαν, η Τραπεζούντα ήταν το χριστιανικό κέντρο των γύρω από τον Εύξεινο Πόντο ελληνικών πόλεων. Σ’ αυτή έχει τις ρίζες του ο ποντιακός ελληνισμός και γι’ αυτή μιλούν ακόμη οι παραδόσεις, οι χοροί και τα τραγούδια των Ποντίων.
- Το Δεσποτάτο της Ηπείρου
Το ίδρυσε στην Ήπειρο ο δεσπότης Μιχαήλ Α’ Άγγελος με πρωτεύουσά του την Άρτα. Με τον καιρό αύξησε την επικράτειά του σε όλη τη δυτική Ελλάδα και τη Μακεδονία. Η πιο σημαντική στιγμή της ιστορίας του όμως ήταν η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, της δεύτερης σημαντικής πόλης της Αυτοκρατορίας, από τους Λατίνους, είκοσι χρόνια μετά την άλωσή της (1224).
- Το Δεσποτάτο του Μιστρά
Το ίδρυσαν πολύ αργότερα οι Παλαιολόγοι σε οχυρωμένη από τους Φράγκους θέση, κοντά στη Σπάρτη. Το μικρό, στο ξεκίνημά του, Δεσποτάτο απλώθηκε σιγά-σιγά και, αφαιρώντας εδάφη από τους Φράγκους, έφτασε ως τον Ισθμό της Κορίνθου. Το Δεσποτάτο γνώρισε μεγάλη ακμή στα γράμματα και τις τέχνες. Εδώ έζησε και δίδαξε ο σοφός Γεώργιος Πλήθων-Γεμιστός. Εδώ στέφθηκε ο τελευταίος αυτοκράτορας του Βυζαντίου Κωνσταντίνος Παλαιολόγος.
Τα κάστρα, τα παλάτια και οι εκκλησίες του σώζονται ως σήμερα και δίνουν ανάγλυφη την εικόνα της βυζαντινής αυτής πολιτείας.
После падения Константинополя от франков в 1204 году византийскими аристократами были созданы четыре маленьких греческих государства, с целью освободить порабощённую столицу.
- Никейская империя
После падения Константинополя император Византии Феодор Ι Ласкарис и патриарх бежали в город Никея в Малой Азии и заново создали там ссыльную византийскую империю. Никея сейчас оказывала гостеприимство императорскому орлу, да ещё и двухголовому, одна голова которого смотрела на восток, а другая на потерянный Константинополь. Ведя двойную борьбу против турок и против франков, Ласкарис и его потомки — Палеологи смогли сохранить новую «империю» в течение 57 лет и оттуда освободить Константинополь (1261).
История никейской империи — это «история Константинополя без Константинополя»
- Трапезундская империя
Её основателями были Комнины. Её столицей был город Трапезунд на побережье Чёрного моря. Её место и большое расстояние от других греческих государств не способствовали сотрудничеству с ними. Основатели трапезундской империи и их преемники боролись сами среди многих вражеских народов, организовали экономику и военное дело и смогли удержать империю свободной на протяжении 257 лет.
В этот период, а также в последующие годы правления турок Трапезунд был христианским центром греческих городов Причерноморья. Корни понтийского эллинизма находятся в Трапезунде и до сих пор о нём говорят традиции, песни и танцы понтийских греков.
- Эпирское царство или Эпирский деспотат
Его основал в Эпире Михаил Первый Ангел со столицей в городе Арта. Со временем он увеличил его границы, охватывая всю западную Грецию и Македонию. Самым важным моментом в истории эпирского царства было в 1224 году освобождение от латинов города Салоники, который был вторым по значимости городом империи.
- Мистрский деспотат или Морейский деспотат
Его основали значительно позднее Палеологи в построенной франками крепости рядом с городом Спарта. Поначалу малых размеров деспотат, постепенно увеличился, забирая земли у франков и достиг Коринфского канала. Деспотат познал большой расцвет в литературе и искусстве. Здесь жил и преподавал мудрец Георгий Гемист Плифон. Здесь был коронован последний император Византии Константин Палеолог.
Крепости, дворцы и церкви деспотата сохраняются до сегодняшнего дня и дают ясное представление об этом византийском государстве.